Literatuursuggesties

Wat hebben Hans Wiegel, Frits Bolkestein en Ivo Opstelten gemeen?
Nadat er jaren van een beperkte belangstelling was voor de geschiedenis van het Liberalisme, en van de verschillende liberale poitici, is er vanaf ongeveer 2000 juist meer belangstelling om gebeurtenissen op papier te zetten in de vorm van biografie of autobiografie. Zo worden de memoires van Hans Wiegel verwacht in september 2018.  Mocht u voor die tijd meer over hem willen weten kijk dan eens hier. 

Maar ook aan de biografie van Frits Bolkestein wordt geschreven, terwijl er ook aan een terugblik op zijn politieke leven wordt geschreven voor Ivo Opstelten. Het boek zal in het voorjaar van 2019 verschijnen bij uitgeverij De Bezige Bij. Wanneer er meer nieuws is, melden wij dat graag. Maar heeft u suggesties voor deze rubriek, kunt u dat altijd melden via Liberaalarchiefgroningen@gmail.com 

Laatst gewijzigd 19 augustus 2018

Andere politieke boeken die dit najaar verwacht kunnen worden
Natuurlijk verschijnen er ook andere biografiien van politici en personen die veel over politiek schreven.  In het najaar van 2018 mogen de volgende biografieën verwacht worden:

De eeuw van J.L. Heldring (1917–2013). Een biografie
Auteur Hugo Arlman Verschenen op 11 september 2018 bij uitgeverij Van Oorschot

Ed van Thijn. Leven als opdracht
Auteur Willem van Bennekom
Verschenen op 10 september 2018 bij Boom uitgeverij
ISBN 9789024422432
Voor een recensie door Historiek, kijk hier.

Jelle zal wel zien. Jelle Zijlstra, een eigenzinnig leven tussen politiek en economie
Promotie onderzoek van J.S. (Jonne) Harmsma. Hij verdedigd zijn proefschrift op 29 november 2018 in Groningen.
Auteur Jonne Harmsma
Het onderzoekverschijnt bij Prometheus / Bert Bakker
Uitvoering gebonden, geïllustreerd 
Formaat 13,7 x 21,3 cm 
Omvang ca. 400 blz. 
Prijs ca. € 34,99 
ISBN 978 90 446 3535 5 
ISBN  e-boek 978 90 446 3536 2 NUR 681 

Uri Rosenthal. Waarnemer, adviseur, beslisser
Omschrijving
‘Wanneer ga je het allemaal opschrijven?’  Na zijn  loopbaan kreeg Uri Rosenthal die vraag van verschillende kanten te horen. Rosenthal heeft het nu te boek gesteld. Hij beschrijft zijn jeugd in een door de oorlog getekend gezin en zijn studietijd in het turbulente Amsterdam van de jaren zestig. Daarna zijn werkzame leven met zijn ervaringen in de universitaire wereld en het tot dan toe onontgonnen terrein van onderzoek en advies bij rampen en crises. En ten slotte volgen zijn jaren in de politiek, onder meer als steun aan Mark Rutte in diens uphill battle, als informateur en als minister van Buitenlandse Zaken.

Prijs: € 24,99
ISBN: 9789044634730
Verschenen: 06 november 2018
Uitvoering: Paperback
Uitgever: Prometheus
Aantal pagina’s: 544
Auteur: Uri Rosenthal

Camiel. Opkomst en ondergang van een zondagskind
Over Camiel Eurlings
Auteur Sonny Motké 
Verschijnt bij Prometheus-Bert Bakker, 
ISBN 9044635840 en 9789044635843

Beschrijving
Onderzoeksjournalist Sonny Motké schreef een boek over Camiel Eurlings, de voormalig CDA-minister die op amper 44-jarige leeftijd een behoorlijk turbulent carrièrepad heeft afgelegd. 0In het boek duikt Motké, die gedurende zijn journalistieke carriére de handel en wandel van Eurlings op de voet volgt, in de opmerkelijke geschiedenis van een van ?s lands talentvolste politici, die in zijn leven op vele manieren geschiedenis heeft geschreven. Zo was hij bij zijn politieke debuut in woonplaats Valkenburg, met twintig jaar op de teller, het jongste gemeenteraadslid van Nederland.0In zijn boek duikt Motké dieper in de vele hoogte- en dieptepunten van het leven van de man die werd gezien als de gedoodverfde opvolger van premier Jan Peter Balkenende, maar wegens privéredenen zijn eigen weg bewandelde. Getracht wordt antwoord te vinden op vragen als: wat maakte Eurlings zo snel zo onweerstaanbaar talentvol, waar ging het mis én hoe nu verder met de man die recentelijk ook zijn laatste prominente positie, die van IOC-lid, moest opgeven?

2019
R.P. Cleveringa
Recht, onrecht en de vlam der gerechtigheid
Auteur: Kees Schuyt
ISBN 9789024409082 | 500 blz.

De toespraak die de Leidse hoogleraar Rudolph Pabus Cleveringa (1894-1980) op 26 november 1940 hield tegen de Duitse bezetting, is uitgeroepen tot de belangrijkste Nederlandse redevoering van de twintigste eeuw. Hij besloot openlijk te protesteren tegen de nazi’s, nadat die zijn leermeester Eduard Meijers hadden ontslagen omdat hij Joods was. Cleveringa sprak de studenten op beheerste toon toe en daags erna werd hij, precies zoals hij had verwacht, door de Sicherheitsdienst opgepakt en gevangengezet. 

Deze grondig gedocumenteerde biografie gaat voor het eerst in op de gehele levensloop van Cleveringa. Waar haalde hij de moed vandaan om op te staan? Waren het zijn op vrijheid gerichte Gronings-Friese aard en opvoeding? Kwam het door zijn vorming tot een gedegen jurist, met een door Meijers geïnspireerde opvatting over recht en onrecht? En hoe reageerde hij na de oorlog op alle lof die hem werd toegezwaaid? 

Laatst gewijzigd 16 november 2018

Zeventig jaar zoeken naar het compromis.

Het Nederlandse parlement is sinds het nieuwe begin in 1946 de centrale arena van een grote diversiteit aan politieke tegenstellingen en conflicten. Tegelijk vormde het de nationale marktplaats, waar de vele en diverse maatschappelijke belangen werden gewogen, verhandeld en verruild, soms genegeerd.  

‘Zeventig jaar zoeken naar het compromis’ is het verhaal van de Nederlandse naoorlogse parlementaire democratie. De auteurs, parlementaire historici de auteurs Bert van den Braak  en Joop van den Berg  overhandigen hun boek op dinsdag 5 december 2017 aan Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib.   

Het boek is het verhaal van de Nederlandse naoorlogse democratie, waarin de wedstrijd zelden eindigde in overwinning of verlies maar meestal in breed aanvaarde remise.  

Wat te denken van de uitgestoken hand van premier Rutte? Spreekt het niet vanzelf dat kabinet en parlement proberen er samen uit te komen en op die manier het Nederlandse volk vertegenwoordigen? Het Nederlandse parlement beweegt altijd mee met het sentiment van de samenleving: heen en weer tussen samenwerking en polarisatie, tussen vernieuwingsdrang en verlangen naar behoud. Het zijn afwegingen die het parlement na het einde van de Tweede Wereldoorlog steeds weer heeft moeten maken.  

Het Nederlandse parlement, de Tweede Kamer in het bijzonder, heeft sinds het nieuwe begin in 1946 steeds meebewogen met de gemoedsbewegingen in de natie: heen en weer tussen samenwerking en polarisatie, tussen vernieuwingsdrang en verlangen naar behoud.  

Al die zeventig jaren sinds 1946 was het parlement de centrale arena van een grote diversiteit aan politieke tegenstellingen en conflicten. Tegelijk vormde het de nationale marktplaats, waar de vele en diverse maatschappelijke belangen werden gewogen, verhandeld en verruild, soms genegeerd. Zo nodig echter stelde het parlement zich ook in gesloten front teweer tegen pogingen zijn gezag te kleineren of beschadigen.  

De parlementaire historici B.H. van den Braak en J.Th.J. van den Berg hebben met hun beschrijving van zeventig naoorlogse jaren van parlementaire geschiedenis het werk voortgezet dat  Joop van den Berg  samen met  Jan Vis (Groninger hoogleraar en oud Eerste Kamerlid voor D66, overleden in  2011) was begonnen in ‘De eerste honderdvijftig jaar. Parlementaire geschiedenis van Nederland, 1796–1946 ‘.  

Meer informatie
Dit boek is het vervolg op ‘De Eerste Honderdvijftig jaar. Parlementaire geschiedenis van Nederland 1796-1946’.  

Het boek is verschenen op dinsdag 5 december 2017.

Biografie van Harm van Riel, door Mark Verheijen
Oud-Tweede Kamerlid Mark Verheijen schreef een boek over het leven en het politieke denken van de ‘rechtse provo’ Harm van Riel. ‘De interessantste politicus binnen de Nederlandse politiek tot Bolkestein.’ 

Zo werd oud-politicus Harm van Riel (1907-1980) ooit genoemd door oud-NRC-columnist J.L. Heldring. Van Riel was in ieder geval een zeer opvallende verschijning aan het Binnenhof, onder meer door zijn negentiende-eeuwse voorkomen. Hij speelde ruim dertig jaar een grote rol in de VVD. Als vooraanstaand partijlid nam hij deel aan alle belangrijke discussies in liberale kring, waarbij zijn scherpe debatstijl niet altijd in goede aarde viel. Samen met Hans Wiegel en Haya van Someren, ‘de drie H’s’, maakte Van Riel de VVD in de jaren zeventig tot een partij van het volk.

Lees hier het interview met auteur Mark Verheijen over zijn boek, zoals verschenen in Binnenlands Bestuur.

Het ISBN is 9789089539656, de uitgever Boom uitgevers, en het boek verscheen op 26 mei 2016

Mr. Frits Korthals Altes
Op 26 juni 2017 werd in de Eerste Kamer der Staten-Generaal de memoires van Minister van Staat en oud VVD politicus en voorzitter van de Eerste Kamer, Frits Korthals Altes ten doop gehouden. Het boek, getiteld  Zeven politieke levens. Herinneringen in dossiers is verschenen bij Boom uitgeverij  (ISBN 9789024408238). Voor een impressie van de dag kijk hier.

Willem Treub
De biografie over mr. M.W.F. (Willem) Treub met als titel “Enfant terrible Wim Treub (1858 -1931)  is verschenen op 25 oktober 2016 en gaat over mr. Marie Willem Frederik Treub. Treub was een Nederlands liberaal econoom, politicus, hoogleraar aan de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam, en minister van Landbouw, Nijverheid en Handel, en minister van Financiën.Het boek is verschenen bij Prometheus.  De auteur is Diederick Slijkerman. ISBN 9789035141049

Parlement en Politiek over Willem Treub
Hij behoorde aanvankelijk tot de Radicalen en werd in 1904 Tweede Kamerlid voor de Vrijzinning Democratische Bond (VDB), waarmee hij later echter brak. In 1913 was hij minister. Hij bezat uitstekende organisatorische kwaliteiten en zorgde tijdens de Eerste Wereldoorlog voor een voortvarend financieel-economisch beleid. Hij trad in 1916 af vanwege een conflict over het staatspensioen, maar keerde in 1917 weer terug. Werd vervolgens in 1918 Tweede Kamerlid voor de Economische Bond, een liberale partij die een ‘zakelijke’ politiek voor stond. Voerde toen een sterk persoonlijke getinte verkiezingscampagne. Hij was nogal onberekenbaar; productief in denkbeelden, maar weinig resultaatgericht.

Verschenen: Rubertus (Ru) Jacob Clevering
Het gedenkboek van het echtpaar Clevering-Meijer, waarin ook een hoofdstuk aan Ru Clevering als liberaal politicus en bestuurder wordt gewijd, is op 28 oktober 2016 verschenen. Het heeft de titel meegekregen Op Huninga.

Ru Clevering was aanvankelijk als landbouwer werkzaam op de boerderij Huninga ten noorden van Eenrum. Deze boerderij kwam uit de familie van zijn moeder en was reeds sinds 1652 in het bezit van de voorouders van Clevering. Hij was voorzitter van het waterschappen Hunsingo (1955-1979), (thans Noorderzijlvest), Electra (1968-1979) en Ommelanderzeedijk (1968-1979). In zijn hoedanigheid van voorzitter van het waterschap Hunsingo was hij betrokken bij de oprichting van de Molenstichting Hunsingo en Omstreken, waarvan hij langere tijd voorzitter was. Daarnaast was Clevering lid van het bestuur van Het Groninger Landschap, voorzitter van de Groninger Waterschapsbond, lid van het bestuur van de Vereniging De Hollandse Molen.Naast zijn voorzitterschap van de VVD afdeling Eenrum was de heer Clevering tussen 1946 en 1955 raadslid en wethouder in de gemeente Eenrum en lid van de Provinciale Staten van Groningen (1950-1974). Ook was hij landelijk actief voor waterschapsaangelegenheden.

Clevering was getrouwd met Tine Meijer, naar wie de Tine Clevering-Meijerprijs vernoemd is.In 2007 besloot het waterschap Noorderzijlvest de Lauwerssluizen bij Lauwersoog naar Clevering te vernoemen, de R.J. Cleveringsluizen.
Het Gedenkboek is een particulier initiatief. Het boek wil voor een breed publiek uiteen te zetten wie de echtelieden waren en wat hun grote maatschappelijke betekenis is geweest. Het boek is op 28 oktober 2016 verschenen bij Stichting Uitgaven Noord Groningen.  Op die dag was de feestelijke aanbieding van het eerste exemplaar in de Borg Verhildersum in Leens. 

De auteur is mr. Tjeerd Duursma.

Het boek kost euro 25,-

Thorbecke biografie verschenen
Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872) geldt als architect van de grondwet, de Nederlandse staatsinrichting en de parlementaire democratie. Hij wordt nog steeds aangeroepen in actuele politieke kwesties. Hij is de enige Nederlandse politicus met standbeelden in drie verschillende steden.

Wie was Thorbecke? Als halve Duitser en lutheraan uit een berooide Zwolse familie maakte hij in zijn eerste vijftig jaar een wetenschappelijke carrière, als classicus, filosoof, historicus en jurist.
Pas daarna ging hij in de politiek. Van 1848 tot 1872 legde hij als grondwetgever, Tweede Kamerlid en premier van drie kabinetten zijn wil op aan de Nederlandse politiek. Hij brak de macht van het bestuurlijke ancien régime en opende de weg naar modernisering.Hij gaf vorm aan de rechtsstaat, de parlementaire politiek, de constitutionele monarchie en de scheiding van kerk en staat. Hij richtte Nederland in.\

Over de auteur
Remieg Aerts (1957) is hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en Politieke geschiedenis aan de Radboud Universiteit. Hij schreef eerder het viermaal bekroonde De letterheren (1997) en boeken over Amsterdam in de negentiende eeuw (2006) en Het aanzien van de politiek (2009). Hij is coauteur van Omstreden democratie (2013), Land van kleine gebaren (2013) en In dit Huis. Twee eeuwen Tweede Kamer(2015).

De biografie over Henk Vonhoff.
De biografie over Henk Vonhoff is gepresenteerd. De Stichting biografie Henk Vonhoff heeft daartoe het initiatief genomen, en een website geopend, welke u hier kunt vinden.De biografie verscheen op 26 mei 2018 bij uitgeverij Prometheus. Het ISBN nr is 9789044633825.
In 2017 werden meerdere interviews gehouden met een grote diveriteit aan personen die Henk Vonhoff hebben gekend. Daarnaast vond deskresearch plaats in onder meer het Nationaal Archief in Den Haag.
De Stichting zal na de publicatie van de biografie worden opgeheven.

Na de VVD 70 jaar website, komt er in februari 2019 ook de JOVD 70 jaar website.
Op 24 januari 2018 presenteerde de VVD haar website met informatie over de toen precies 70 jaar bestaande VVD. In februari 2019 bestaat de onafhankelijke Jongerenorganiosatie , de JOVD, 70 jaar en op het Lustrumcongres zal naar verwachting ook de JOVD haar geschiedenis via een aparte website digitaal openen. Ook deze website is een rijke bron voor geschiedschrijvers, zo wordt ons gemeld.

Bericht geplaatst 2018 07 16

Enige literatuursuggesties over landelijke ontwikkelingen
In de afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan naar de geschiedenis van Liberale partijen in Nederland. Dit komt deels door het feit dat Liberale partijen meer aan de eigen geschiedschrijving hebben gedaan, maar ook doordat wetenschappers zich meer zijn gaan interesseren voor Liberale partijen, hun partijvorming en hun invloed.

Hieronder treft u een aantal suggesties aan als u meer wilt lezen over liberale partijvorming, organisatie en invloed. De lijst is niet uitputtend, maar wordt wel aangevuld met nieuw verschenen publicaties, wanneer deze iets toevoegen aan de reeds bestaande literatuur.Lang niet alle titels zijn nog te koop. Naar verwachting kunt u alle publicaties vinden in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag.

Landelijke ontwikkelingen
Bank, J. – Opkomst en ondergang van de Nederlandse Volks Beweging (NVB). Kluwer, Deventer, 1978. ISBN 90 267 0566 2.

Braams – Beversluis, M.T. – De Vrijzinnig Democratische Jongeren Organisatie, 1923 – 1946.Cahier in het kader van het project Documentatie Historische Jeugdbewegingen, nr.13.Utrecht, 1994.  Geen ISBN bekend.

Jaquet, L.G.M. – Minister Stikker en de souvereiniteitsoverdracht aan Indonesië. Nederland op de tweesprong tussen Azië en het Westen. Martinus Nijhoff. Den Haag, 1982. ISBN  90 2479 126 X.

Habben Jansen, E.M. – Een geschiedenis van de JOVD, 1949 – 1994. JOVD Amsterdam, 1994.ISBN 90 7502 2018.

Kirkels, C.Architect van onderwijsvernieuwing. Denken en daden van Gerrit Bolkestein, 1871 – 1956.Boom, Amsterdam 2008.
Boek over de Vrijzinning Democratische minister van onderwijs, Gerrit Bolkenstein.ISBN 978 90 8506 631 6

Klijnsma, M.H. – Om de democratie. De geschiedenis van de Vrijzinnig-Democratische Bond, 1901-1946.
Bert Bakker, Amsterdam, 2008. ISBN 978 90 3513 2399.
Luister hier naar een interview met de auteur over zijn boek.

List, G.A. van der – en Van Schie, P.G.C.  (red.), Van Thorbecke tot Telders. Hoofdpersonen uit de geschiedenis van het Nederlandse liberalisme vóór 1940. Van Gorcum,Assen, 1993. ISBN 90 2322 7247

List, G.A. van der. – De VVD en het Nederlandse Buitenlandse beleid, 1948 – 1994.DSWO Press, Rijks Universiteit Leiden, 1995. ISBN 90 9008 7311

Pais, A.  Omkijken. Een logboek. Prometheus / Bert Bakker, 2016.ISBN 97 89 03 51 44 74 3Voor een recensie uit de Volkskrant, klik hier

Riel. H. van – bezorgd door J.G. Bruggeman. Geschiedenis van het Nederlandse Liberalisme in de 19de eeuw. Van Gorcum, Assen, 1982. ISBN 90 2321 7217.

Schie. P. van – Vrijheidsstreven in verdrukking. Liberale partijpolitiek in Nederland, 1901-1940. Boom, 2005.  ISBN 90 8506 1261.
Luister hier naar een interview met de auteur.

Schie. P. van, en Voerman, G. (red.). – Zestig jaar VVD. Boom, Amsterdam, 2008.ISBN 978 90 8506 5449

Stikker, D.U. – Memoires. Herinneringen uit de lange jaren waarin ik betrokken was bij de voortdurende wereldcrisis. Nijgh & Van Ditmar, Rotterdam, 1966. Geen ISBN bekend.

Stuurman, S. – Wacht op onze daden. Het liberalisme en de vernieuwing van de Nederlandse staat. Bert Bakker. Amsterdam, 1992. ISBN 90 3511 1230.
Taal, G. Liberalen en radicalen in Nederland, 1872-1901. Martinus Nijhoff, Den Haag 1980.
ISBN 90 2472 3019. 

Velde, H. van de – Vrouwen van de Partij. De integratie van vrouwen in politieke partijen in Nederland, 1919 – 1990. Hoofdstuk 5 en 6. DSWO Press, Rijks Universiteit Leiden, 1995.ISBN 90 6695 1001.

Velde, H. te. – Gemeenschapszin en plichtsbesef. Liberalisme en Nationalisme in Nederland. 1870 – 1918. SDU. Den Haag, 1992. ISBN 90 1208 010X. 

Voerman, G. en Wolffram, D.J. – Benaderingen van de geschiedenis van politiek.Kossman instituut, Rijks Universiteit Groningen, 2005. ISBN 90 3672 8169.

Voerman, G. – De vrijzinnig-democratische traditie. VDB tussen Socialisme en Liberalisme.Wiardi Beckmanstichting. PvdA. Amsterdam,1991.  ISBN 90 7257 5210.

Vonhof, H.J.L. – Liberalen onder één dak. VVD: 50 jaar liberale Vereniging. Meppel, 1998.ISBN 90 1208 5810.

Westers, M.F. – Mr. D.U. Stikker en de na-oorlogse reconstructie van het liberalisme in Nederland.De Bataafsche Leeuw, Amsterdam 1988. ISBN 90 6707 1803.

Affiches (boeken over of verzameling van)
Elzinga, D.J. , Voerman, G. Om de stembus. Verkiezingsaffiches 1918 – 1998.Veen, Amsterdam 2002. ISBN 90 2040 2587.

Voerman, G. en Van der Walle, N.  Met het oog op Europa. Affiches voor de Europese verkiezingen, 1979 – 2009. Boom, Amsterdam 2009. ISBN 978 90 8506 8228

Voerman, G. –  De VVD Visueel. Liberale affiches in de twintigste eeuw. Boom, Amsterdam, 2008.
ISBN 978 90 8506 5395 (er is een gebonden versie en een ingenaaide versie )

Tijdschriften/ jaarboeken
Jaarboek 2001 van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP). pag. 184 e.v. Klijnsma, M.H.De generaals en het leger. Aanhang en kader van de Vrijzinnig Democratische Bond.Groningen, Rijks Universiteit Groningen, 2005. ISBN 90 36 7249 45.

Jaarboek 2004 van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP). pag. 217 e.vVoerman, G. – Plebiscitaire partijen? Over de vernieuwing van de Nederlandse partijorganisaties.Groningen, Rijks Universiteit Groningen, 2005. ISBN 90 36 7249 45.

Provincie Groningen
Literatuur over politieke (liberale) ontwikkelingen in de provincie Groningen Specifiek over de ontwikkelingen in de provincie Groningen heeft de Stichting twee eigen publicaties gemaakt. Deze zijn nog (zeer beperkt) in onze webshop te koop. Zie het winkelmandje links van deze kolom.

Bekenkamp, H. – Nieuwe Groninger liberale jaren. Groningen, 2008.ISBN 978 90 8136 1613.(verschenen in het kader van het zestig jarig bestaan van de VVD Kamercentrale Groningen).

Voerman, G. (red). – Het Liberalisme in Groningen. Stichting Liberaal Archief Groningen, 1995.Geen ISBN.Voor een digitale kopie zie hier:http://www.rug.nl/research/portal/files/16418594/1995_Gerrit_Voerman_Het_Liberalisme_in_Groningen_.pdf

Andere suggesties
Boer, J.H. de. – Militair gezag in Groningen. Stad en Provincie na de bevrijding. April – oktober 1945. Van Gorcum, Assen. 1990. ISBN  90 2322 5481.

Duijvendak M., Vries B. de (red.) – Stad van het Noorden. Groningen in de twintigste eeuw.Van Gorcum. Assen, 2004. ISBN 97 8902 3239 840.
Formsma, W.J. (e.a.) – Historie van Groningen. Stad en Land. Wolters-Noordhoff. Groningen, 1981.ISBN 90 6243 0023.

Hoekman, P (red) – Een eeuw Socialisme en arbeidersbeweging in Groningen, 1885 – 1985.Wolters-Noordhoff / Forsten, Groningen, 1985. Aanbevolen ook vanwege de goede literatuurverwijzingen voor onderzoekers, en het uitgebreide register.  ISBN 90 6243 0538.

Koldam. E. van. – 200 Jaar Gemeentebestuur Haren.  Harener Historische Reeks nr 18Uitgeverij Boomker Haren/Uitgeverij Knoop Haren, 2011.
ISBN 97 8907 1809 897

Vries, J. de. – Het verhaal van Groningen. Regio-project uitgevers. Groningen, 1999.
ISBN 90 5028 096 X.Wij verwijzen daarbij naar hoofdstuk 7. De weg naar de welvaartsstaat. Politieke en economische ontwikkelingen in de negentiende en de twintigste eeuw.

Laatst gewijzigd 19 augustus 2018